Loot boxes: business, dopamine én in de ban

Het lijkt in België game over voor loot boxes, virtuele verrassingspakketten die tegen betaling kunnen worden aangeschaft in bekende computergames. Nadat eerder al grote gamebedrijven als Valve, 2K Games en Blizzard door de knieën gingen onder druk van de Kansspelcommissie, heeft de waakhond nu ook Electronic Arts (EA) doen besluiten om ze in de ban te doen. Maar wat zijn loot boxes nu precies en waarom zijn ze populair, maar tegelijkertijd ook zo verwerpelijk? In dit artikel leggen we het allemaal uit.  

Wat zijn loot boxes?

Loot boxes. Mensen buiten de gamewereld zal het weinig zeggen, fanatieke gamers des te meer. In vrijwel alle populaire computerspellen, van Playerunknown’s Battlegrounds (PUBG), Fortnite en FIFA tot Counter-Strike: Global Offensive en Dota 2, kunnen ze namelijk tegen betaling worden aangekocht: virtuele schatkistjes, die gevuld zijn met gamegerelateerde items. Denk hierbij aan digitale voorwerpen, maar ook aan zeldzame features en karakters. Zo bestaan de loot boxes in FIFA uit virtuele pakjes met voetbalkaarten, waar willekeurige spelers voor het spel in zitten. Dat is interessant, maar ook spannend: van tevoren weet je namelijk niet wat te verwachten. 

Big business

Dit lootboxsysteem, dat écht bekend werd door de immense populaire game Overwatch (2016), is uitgegroeid tot één van de belangrijke inkomensbronnen van bekende gamebedrijven. Zo niet het belangrijkste verdienmodel. Illustratief daarvoor zijn de jaarcijfers van EA over het boekjaar 2018, waarin het maar liefst 67% (3 miljard euro) uit de verkoop van deze ‘virtuele schatkistjes’ wist te halen. Zakenblad Forbes verwacht dat de gamegigant in 2019 zelfs de 74% aantikt. Kortom, big business!

Wat maakt loot boxes zó populair?

Het moge duidelijk zijn waarom het lootboxsysteem zo populair is bij gamebedrijven: money, money en nog meer money. Loot boxes zijn de melkkoeien die maar blijven produceren en genereren, zelfs nadat de game al lang en breed is verkocht. De producenten steken dan ook ontzettend veel tijd en moeite in het zo aantrekkelijk maken van deze virtuele verrassingspakketten. Er moet een positieve sfeer worden gecreëerd: met heel wat geluids- en video-effecten. Dopamine voor gamers dus.

Als een loot box wordt geopend, is het dan ook feest: confetti, vuurwerk of andere feestelijkheden spatten van het scherm. Soms moeten er zelf extra handelingen worden verricht om een virtuele schatkist te ontgrendelen, zoals het (langer) indrukken van een toets. Vergelijk het met de psychologie achter een online slot machine, waar ook alles er zo verleidelijk mogelijk moet uitzien.

Waarom zijn loot boxes verwerpelijk?

Maar waarom is het eigenlijk noodzakelijk om extra geld uit te geven aan verkapte 'digitale gokautomaten', als er al is betaald voor de game zelf? Het is een vraag die veel gamers zich steeds vaker en nadrukkelijker stellen. Velen zien de virtuele schatkistjes van EA en co dan ook als een verderfelijk verdienmodel. Het probleem is echter dat ze een noodzakelijk kwaad zijn: ze werken verslavend en zijn nodig om (sneller) verder te komen in het spel.

De Belgische autoriteiten gaan echter nog een stap verder. Voor hen zijn de loot boxes strafbaar: ze zijn een vorm van ‘betaald gokken’ en zodoende in strijd met de kansspelwetgeving. "Betalende loot boxes zijn geen onschuldig onderdeel van videospelen die zich presenteren als behendigheidsspel. Spelers worden erdoor verleid en misleid en geen enkele van de beschermende maatregelen inzake kansspelen wordt toegepast", aldus directeur Peter Naessens van de Kansspelcommissie op haar site. "Nu duidelijk is dat in het bijzonder kinderen en kwetsbare personen hier onbeschermd aan worden blootgesteld, worden de spelfabrikanten maar ook betrokken partijen opgeroepen deze praktijk een halt toe te roepen."

Game over?

Naast deze oproep, startte het Brusselse parket in september 2018 ook een onderzoek naar de inbreuken van dergelijke virtuele verrassingspakketten op de Belgische kansspelwetgeving. Het zorgde ervoor dat spelontwikkelaars als Valve, 2K Games, Blizzard en nu dus ook EA loot boxes reeds in de ban deden. Althans, in België. In veel andere landen zijn de virtuele schatkistjes nog steeds actief. 

De vraag is echter voor hoelang? Steeds meer overheden lijken zich ermee te bemoeien. In meer dan 15 landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland, wordt druk gewerkt aan wetgeving om het gebruik van loot boxes in games tegen te gaan. Ontwikkelaars zullen in het vervolg dan ook twee keer nadenken voordat ze virtuele verrassingspakketen opnemen in hun games. Niet in de laatste plaats omdat ook het publiek zich meer en meer tegen loot boxes keert - zo verwijderde Star Wars Battlefront 2 ze onder druk van haar fans. Een game over dreigt dan ook, en niet alleen in ons land.